Site içi Arama

GÜNEŞ SİSTEMİ ÜNİTESİ

admin / 23/03/2023 /Güneş Sistemi,Üniteler

GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş Sistemi, Güneş, Güneş’in etrafında hareket eden sekiz büyük gezegen ve tüm küçük nesnelerden oluşur. Güneş Sisteminin Güneş’e en yakın dört kayalık gezegeni vardır; Merkür, Venüs, Dünya ve Mars. Asteroit kuşağının uzak tarafında dört gaz devi vardır. Bunlar; Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Bu gezegenler Dünya’dan çok daha büyüktür, ancak çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşurlar ve boyutlarına göre çok hafiftirler.

Yakın zamana kadar, bilinen en uzak gezegen, buzul ile kaplı bir kütle olan Plüton’du. Ancak Plüton, Dünya’nın uydusu olan Ay’a göre cüce kalıyor ve birçok astronom onun gerçek bir gezegen olarak adlandırılamayacak kadar küçük olduğunu düşünüyor.

Gezegen Özellikleri:

Gezegenler yörüngede bulundukları konumlara göre farklılık taşımaktadır. Güneş Sistemi’nin en içteki yörüngelerinde bulunan gezegenlere iç gezegen, en dıştaki yörüngelerinde bulunan gezegenlere dış gezegen denir.

  1. İç gezegenler;

Soldan sağa: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars.

Dört iç gezegen yoğun, kayaç bir yapıya sahiptir. Doğal uyduları ya çok azdır ya da hiç yoktur. Gezegen halkaları bulunmaz. Yüksek ergime noktasına sahip olan minerallerden oluşmuştur. Silikatlar katı taşküreyi ve yarı akışkan mantoyu oluşturur. Demir ve nikel gibi metaller ise gezegenlerin çekirdeğini oluşturur. İç gezegenlerden üçünün (Venüs, Dünya ve Mars) önemli birer atmosferi vardır. Hepsinde gök taşlarının oluşturduğu kraterler ve yanardağlar ile yarık vadiler gibi tektonik yüzey şekilleri bulunur

1.1 Merkür:

Merkür Güneş’e en yakın ve en küçük gezegendir. Doğal uydusu yoktur ve gök taşı kraterlerinden başka bilinen tek jeolojik özelliği; büyük bir olasılıkla oluşumunun başlarında geçirdiği büzülme döneminde oluşmuş olan “kırışıklık sırtları”dır. Merkür’ün önemsenmeyecek kadar az olan atmosferi Güneş rüzgârı nedeniyle yüzeyinden kopan atomlardan oluşur.

Merkür Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 57,9km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): 430 0C
  • Çapı (km): 4.880km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 88 gün
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 59 gün
  • Uydu Sayısı: Yok

1.2 Venüs:

Venüs boyut olarak Dünya’ya yakındır ve Dünya’nın çekirdek yapısına benzer şekilde demir çekirdeğinin çevresinde kalın silikat bir mantosu, önemli ölçüde bir atmosferi vardır, ayrıca iç jeolojik etkinliğin varlığına dair kanıtlar mevcuttur. Ancak Dünya’dan çok daha kurudur ve atmosferi doksan kat daha yoğundur. Yüzey sıcaklığı 400 °C’nin üzerinde olan Venüs en sıcak gezegendir. Venüs’ün doğal uydusu yoktur.

Venüs Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 108,2km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): 480 0C
  • Çapı (km): 12.010km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 255 gün
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 243 gün
  • Uydu Sayısı: Yok

1.3 Dünya:

Dünya iç gezegenlerin içinde en büyük ve en yoğun olan gezegendir. Jeolojik etkinliğinin devam ettiği ve üzerinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. Eşsiz bir hidrosferin ve levha hareketlerinin gözlemlendiği tek gezegendir. Dünya’nın atmosferi diğer gezegenlerin atmosferlerinden tamamen farklıdır, yaşamın olması nedeniyle %21 serbest oksijen içerecek şekilde değişmiştir. Güneş Sistemi içindeki Yer benzeri gezegenler arasında tek büyük doğal uyduya, Ay’a sahip olan gezegendir.

Dünya Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 149,6km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): 15 0C
  • Çapı (km): 12.756km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 365 gün 6 Saat
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 23 Saat 56 dakika
  • Uydu Sayısı: 1

1.4 Mars:

Mars boyut olarak Dünya ve Venüs’ e göre daha küçüktür. Çoğunlukla karbon dioksitten oluşan önemli bir atmosferi vardır. Olympus Mons gibi yanardağlar ve Valles Marineris gibi yarık vadilerle kaplı olan yüzeyi çok yakın zamanlara kadar jeolojik etkinliğin devam ettiğini göstermektedir. Mars’ın çok küçük iki doğal uydusu vardır.

Mars Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 227,9km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): -500C
  • Çapı (km): 6.787km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 687 gün
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 24,6 gün
  • Uydu Sayısı: 2
  1. Dış gezegenler;

Yukarıdan aşağıya: Neptün, Uranüs, Satürn ve Jüpiter.

Gaz devi olarak ta tabir edilebilen dört dış gezegen Güneş’in çevresindeki yörüngede dönen kütlenin %99’unu oluşturur. Jüpiter ve Satürn’ün atmosferleri temelde hidrojen ve helyumdan oluşur. Uranüs ve Neptün’ün atmosferlerinde yüksek oranda su, amonyak, metan ve buz bulunur. Gaz devlerinin dördünün de gezegen halkaları vardır ancak sadece Satürn’ün halkaları Dünya’dan kolaylıkla gözlemlenmektedir.

2.1 Jüpiter:

Jüpiter diğer gezegenlerin tüm kütlesinin 2,5 katına denk gelen kütlesiyle en büyük gezegen olarak bilinmektedir. Asıl olarak hidrojen ve helyumdan oluşan Jüpiter’in kuvvetli iç ısısı, atmosferinde bulut kuşakları ve Büyük Kırmızı Leke gibi yarı kalıcı oluşumlara neden olur. Jüpiter’in bilinen altmış üç doğal uydusu vardır. En büyük dört uydusu Ganymede, Callisto, İo ve Europa’dır. Güneş Sistemi’nin en büyük doğal uydusu Ganymede, Merkür’den daha büyüktür.

Jüpiter Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 778,3km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): -1300C
  • Çapı (km): 142.800km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 11,86 Yıl
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 9.9 Saat
  • Uydu Sayısı: 12

2.2 Satürn:

Satürn geniş halkaları ile tanınan bir gezegendir ve atmosferik içeriği gibi çeşitli noktalarda Jüpiter ile benzerlik gösterir ancak Satürn’ün kütlesi çok daha azdır. Satürn’ün bilinen altmış ve doğruluğu kesin olmayan üç tane doğal uydusu vardır. Bu uydulardan Titan ve Enceladus buzdan oluşmalarına rağmen volkanik etkinlik gösterir. Titan, Merkür’den daha büyüktür ve Güneş Sistemi’nde önemli bir atmosfere sahip olan tek uydudur.

Satürn Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 1.427 km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): -1850C
  • Çapı (km): 120.600km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 29,46 Yıl
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 10,7 Saat
  • Uydu Sayısı: 22

2.3 Uranüs:

Uranüs dış gezegenlerin arasında en hafif gezegendir. Gezegenler arasında tutulum çemberi ile doksan derecenin üzerinde açı yapan eksenel eğikliğe sahip tek gezegendir ve Güneş’in etrafında yan yatmış olarak döner. Çekirdeği diğer gaz devlerine göre daha soğuktur ve uzaya çok az ısı yayar. Uranüs’ün yirmi yedi bilinen doğal uydusu vardır. Bunlar arasında en büyükleri Titania, Oberon, Umbriel, Ariel ve Miranda’dır.

Uranüs Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 2.870 km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): -2000C
  • Çapı (km): 52.300km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 84 Yıl
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 17,2 Saat
  • Uydu Sayısı: 21

2.4 Neptün:

Neptün Uranüs’ten biraz küçük olmasına rağmen Uranüs’e göre daha ağır ve yoğundur. Neptün’ün bilinen on üç doğal uydusu vardır. En büyük uydusu olan Triton, yörüngede dönüşü bakımından, güneş sistemindeki diğer büyük uydulardan farklıdır. Triton, Neptün’ün aksi yönünde dönmektedir. Bu özelliği bakımından Triton, ters dönüşlü yörüngeye sahip olduğu bilinen tek doğal uydudur.

Neptün Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 4,497 km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): -2000C
  • Çapı (km): 49.100km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 165 Yıl
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 16,1 Saat
  • Uydu Sayısı: 2

2.5 Plüton:

Plüton cüce gezegeni taş ve buzdan oluşmakta olup, Kuiper Kuşağının bilinen en büyük gök cismidir. Kütle ve hacim olarak Ay’ın yaklaşık olarak beşte biri kadardır. Plüton’un en büyük uydusu Charon, Plüton’un yarısı büyüklüğündedir. Plüton’un yörüngesi görece dış merkezlidir. Plüton kendi ekseni etrafında 6,39 Dünya gününde döner. Plüton’un ekseni Uranüs ile benzerlik gösterir, yörüngesel eğimi 120° kadardır.

Plüton Gezegen Özellikleri;

  • Güneş’e Ortalama Uzaklığı (milyon km): 5.900 km
  • Ortalama Sıcaklık (0C): -2300C
  • Çapı (km): 2.300km
  • Güneş Etrafında Dönüşü: 248 Yıl
  • Kendi Ekseni Etrafında Dönüşü: 6,4 gün
  • Uydu Sayısı: 1